Jevrejska opština Zrenjanin poziva sve sugrađane na otvaranje izložbe pod nazivom „Sinagoge Vojvodine kojih vise nema“ a koja će biti otvorena u četvrtak, 20. septembra, u 19 časova u Izložbenom salonu Istorijskog arhiva. Autor izložbe je Goran Levi iz Jevrejske opštine Novi Sad. Organizator je Jevrejska opština Zrenjanin, u okviru obeležavanja manifestacije Evropski dan jevrejske kulture 2018. godine.
Jevrejska „crkva“ se zove sinagoga, šul ili hram. Ona je centar jevrejske zajednice: mesto molitve, učenja, dobrotvornog rada, kao i društveni centar.
– U Vojvodini danas postoje samo tri sinagoge – u Subotici, Novom Sadu i Zemunu. Tema ove izložbe su sinagoge koje su nekada postojale u našim gradovima. Srušene su tokom ili nakon Drugog svetskog rata. Te građevine su vredna istorijska, kulturna i arhitektonska zaostavština koja je zauvek izbrisana sa ovih prostora. U Vojvodini je postojalo 76 sinagoga. Ideja ove izložbe je da se slikom i rečju prikažu sinagoge koje su izbrisane sa lica zemlje, a sa ciljem da ih unesemo u kulturu pamćenja i da ih ne zaboravimo – kaže Goran Levi, autor izložbe
Sinagoge su građene u skladu sa materijalnim mogućnostima i potrebama jevrejske zajednice. Sačuvane su fotografije i crteži tih nekadašnjih sinagoga, a to je poslužilo slikaru Đorđu Deviću da napravi akvarele koji čine ovu izložbu.
– Sinagoge su u Vojvodini najviše građene posle 1867. godine kada religije u Austrougarskoj monarhiji dobijaju ravnopravnost. Tada su izgrađene najlepše i najveće sinagoge i to zahvaljujući velikim naporima i odricanjima vernika. Sudbina tih sinagoga je, na žalost, bila surova. Drugi svetski rat je odneo čitave generacije Jevreja. Okupator je zajedno sa domaćim izdajnicima bezdušno uništavao i pljačkao sinagoge u Banatu i Sremu. One koje su ostale neporušene posle rata, a takvih je bilo u Bačkoj, stradale su pod novim režimom koji je dozvolio da se te lepe zgrade, biseri arhitekture, neodgovorno i nepromišljeno poruše i tako izbrišu poslednji tragovi kulturne i materijalne baštine jedne populacije u Vojvodini. Želja nam je da se to nasleđe sačuva i predstavi u svim gradovima i mestima u kojima su sinagoge postojale, a danas ih više nema – ističe Levi.
Jevrejma su oduzeta građanska prava, imovina, pravo na život, a na kraju su porušene i spomenice.
Ova izložba apeluje na svakog pojedinca i posetioca da popuni i proširi sećanje na sve koji su nestali u Holokaustu i na sve sinagoge kojih više nema.
