Piše: dr Dejan Molnar, docent na Ekonomskom fakultetu u Beogradu
Zakonom o regionalnom razvoju iz 2009. godine Srbija je svoju regionalizaciju prilagodila modelu EU. Godinu dana kasnije, izmenama i dopunama pomenutog Zakona, ona je podeljena na pet regiona: grad Beograd, Vojvodinu, Šumadiju i Zapadnu Srbiju, Južnu i Istočnu Srbiju i Kosovo i Metohiju. Regioni se sastoje od odgovarajućeg broja subregionalnih jedinica, odnosno od administrativnih okruga. Tako ih, na primer, u Vojvodini imamo sedam, u regionu Šumadije i Zapadne Srbije osam, a na području Južne i Istočne Srbije devet.
Mada je bilo predloga da se za statističke i razvojne potrebe Vojvodina podeli na dva dela – region Zapadne Vojvodine (Bačka i Srem) i region Istočne Vojvodine (Banat), u rešenjima iz 2019. i 2010. godine zadržana je teritorijalna celokupnost Vojvodine. Uprkos uvreženom mišljenju da je Vojvodina najrazvijenije područje u Srbiji, „lokomotiva” njenog razvoja, realnost je drugačija. Ukoliko posmatramo period od 2009. do 2016. godine, uočićemo da je prema bruto domaćem proizvodu po stanovniku (kojim se, inače, meri nivo dostignutog razvoja nekog područja) region Vojvodine, u stvari, ispod proseka Srbije, i to u čak pet od osam godina tokom ovog razdoblja. Vojvodina je bila manje razvijena od proseka Srbije za 4,8% u 2009, za 3,2% u 2010, za 0,5% u 2011, za 1,6% u 2015. i u 2016. godini, dok je iznad proseka bila u 2012. za 2,6%, u 2013. za 2% i u 2014. za 2,7%. U celini posmatrano, tokom ovog intervala (2009-2016) Vojvodina je za 0,55% ispod razvijenosti proseka Srbije!
Jedino moguće objašnjenje za ovakvo stanje je i to što razvoj na području Vojvodine nije ravnomerno raspoređen, već je prisutna izražena koncentracija ekonomske aktivnosti i stanovništva u južnobačkom okrugu (sa sedištem u Novom Sadu). Razvojni potencijali na širem području Vojvodine (posebno na području Banata) nisu iskorišćeni na odgovarajući način, pa je moguće da teritorijalne razlike unutar nje „koče” njen ekonomski razvoj. U prilog tome iznosimo podatak da su teritorijalne razlike unutar Vojvodine veće (i zabrinjavajućih su razmera) nego što su to dispariteti unutar druga dva regiona (Šumadije i Zapadne Srbije, te Južne i Istočne Srbije) i to prema dva osnovna ekonomska pokazatelja – bruto dodatoj vrednosti (BDV) i zaposlenosti. Mereno koeficijentom varijacije, razlike u ostvarenoj BDV u 2016. godini između vojvođanskih okruga su čak 89% (unutar drugih regiona u Srbiji su manje i iznose 26% i 60%), a prema broju zaposlenih na 1.000 stanovnika (u 2016) iznose 14% (u druga dva regiona razlike su manje i iznose 9% i 10%).
