UZ 18. DECEMBAR, DAN APOTEKE ZRENjANIN: FARMACEUTSKA TRADICIJA DUGA 232 GODINE

Slavni dani „Spasitelja”, „Krune” i „Moljca”
Od kad je, 1784. godine, na osnovu saglasnosti Kraljevskog namesništva u Budimu, otvorena prva apoteka u našem gradu, prošle su 232 godine. Budući da je reč o stalnom, neprekinutom postojanju apotekarske službe, reč je o tradiciji kojom se ne mogu pohvaliti ni mnogo veći gradovi u Srbiji. Prva apoteka u tadašnjem Velikom Bečkereku nosila je ime „Kod spasitelja”, a vlasnik je bio Aleksander Deči. Nalazila se u Gradnuličkoj ulici, no već 1868. godine preseljena je u Glavnu ulicu. Četvrti vlasnik ove apoteke Ferenc Plank osnovao je 1834. godine i botaničku baštu. Taj prostor danas je poznat kao Plankova bašta i to je najstariji park u gradu. Godine 1906. apoteku je kupio diplomirani farmaceut Aleksandar Vagi. Ulaskom okupatora, 1941. godine, apoteka mu je oduzeta, a naredne godine ubijen je na Sajmištu u Beogradu.
Druga apoteka u gradu, „Kod Sv. Trojice”, otvorena je 1828. (moguće da je to bilo 1818. ili 1821. – podaci se razlikuju u nekoliko izvora).
Treću apoteku u Zrenjaninu, „Kod krune”, otvorio je 1878. godine Leopold Mancer, koji je proveo život radeći i razvijajući prosvetna, humanitarna i kulturna društva grada, a jedan je od osnivača Crvenog krsta, Društva za borbu protiv tuberkuloze i Ženskog dobrotvornog društva.
Naš grad je 1883. godine imao dvadeset hiljada žitelja, a tadašnji zakon je dopuštao otvaranje jedne apoteke na četiri hiljade stanovnika, te se javila potreba i za četvrtom apotekom. Može se uočiti da su samo stručna lica, odnosno farmaceuti sa licencom, mogla biti vlasnici apoteke, te se znalo ko može i koliki broj apoteka da otvori, i to prema broju stanovnika, a sve u korist građanstva, što danas nije slučaj, jer ne postoji zakon o apotekarstvu koji to reguliše.
Godine 1919. osnovana je šesta apoteka, „Sv. Jovan”, kasnije popularno nazvana „Moljčeva apoteka” po magistru Milivoju Moljcu koji zauzima dominantno mesto kako u razvoju apotekarske službe tako i Hemijskog društva.
Iako se o tome malo zna, mnogi naši sugrađani ostavili su dubok trag u samoj struci. Jedan od njih je Pavle Ilić, rođen u Velikom Bečkereku 1807. godine. Bio je prvi stipendista farmacije koga je knez Miloš poslao na studije. Završio ih je 1835. godine u Beču, nakon čega je, 1836. godine, po nalogu Državnog sovjeta, osnovao prvu državnu apoteku u Srbiji – Pravitelstvenu apoteku u Kragujevcu. Ova apoteka je imala i dobro opremljenu laboratoriju za toksikološke analize i hemijske analize mineralnih voda, te kasnije Pavle Ilić postaje i prvi srpski državni hemičar.
Iako danas u farmaceutskoj profesiji po broju dominiraju žene, istorijski podaci pokazuju da je to do nedavno bila prevashodno muška profesija. U Pešti se 1895, a u Beču 1900. godine primaju prve žene na studije farmacije. Prva žena vlasnik apoteke na teritoriji Vojvodine bila je Ilona Halmoš Sege, rođena 3. novembra 1884. godine u Velikom Bečkereku. Diplomirala je 1908. godine u Budimpešti, a svoju prvu apoteku „Kod Svetog Stevana” otvorila je u Šupljaji (današnjem Krajišniku) 1913. godine. Posle pet godina rada prodala je apoteku i prešla u Petrovgrad, gde je od tadašnjeg vlasnika kupila apoteku „Kod krune”, koju je vodila sve do 15. juna 1941. godine, kada je zbog progona Jevreja od strane okupatora napustila grad. Umrla je u Budimpešti 1944. godine. Iz njene zaostavštine sačuvano je nekoliko istorijski zanimljivih artefakata, kao što je, na primer, kutija za lekove iz apoteke „Kod Krune”, koja se danas nalazi u privatnoj kolekcije dipl. farm. spec. Stevana Vukova.
U razdoblju posle oslobođenja u Zrenjaninu rade tri apoteke. Godine 1954. privatne apoteke prestaju da postoje, a osnovano je šest narodnih apoteka sa samostalnim finansiranjem.
Godine 1961. u Zrenjaninu je radilo šest narodnih apoteka u gradu i još tri u selima: Ečka, Elemir i Melenci. Rešenjem Narodnog odbora Opštine Zrenjanin sve one se 18. decembra 1961. udružuju u jednu Centralnu apoteku, te se ovaj dan danas slavi kao Dan Apoteke Zrenjanin.
Od 24. aprila 1998. godine. apoteka posluje kao samostalna zdravstvena ustanova. Danas Apoteka Zrenjanin ima u svom sklopu 34 apoteke: 14 u gradu i 20 u selima. Jedina je u Srbiji koja u svakom naseljenom mestu u svojoj opštini ima apoteku.
* autorka je diplomirani farmaceut specijalista

BROJNE AKCIJE I POPUSTI DO NOVE GODINE
Tokom decembra Apoteka Zrenjanin nizom aktivnosti obeležava tradicionalni Dan ove ustanove. Pored ostalog održaće se promocija aparata „Bayer Contour Plus” za merenje šećera u krvi, a građani će imati mogućnost da besplatno provere vrednosti šećera u krvi, dobiju savete o terapiji i načinu ishrane od farmaceuta i zdravstvenog radnika Društva za borbu protiv šećerne bolesti. Akcije će se održavati od 11 do 13 časova, i to u apoteci „Gradnulica” 15. decembra, apoteci „Eskulap” na „Lesnini” 20. decembra i 23. decembra na staroj pijaci u apoteci „Higija”.
Tokom „Dana penzionera” od 23. do 26. decembra, penzioneri imaju mogućnost da u svim gradskim, prigradskim i seoskim apotekama ostvare popust od 10 odsto uz „karticu poverenja” na ceo asortiman, osim proizvoda koju su već na postojećem popustu i lekove koji se izdaju na recept Fonda i participacije. Iste popuste svi korisnici „kartice poverenja” mogu da ostvare 12. i 27. decembra. Tokom decembra mnogi proizvodi su na stalnom popustu od 10 do 20 odsto, a pred kraj meseca korisnike čekaju lepa iznenađenja.