SAVETI POLJOPRIVREDNE STRUČNE SLUŽBE ZRENJANIN
Uticaj vremenskih prilika na stanje voćki
Velika temperaturna kolebanja u prethodnom periodu (toko dana bilo je i oko 15 stepeni Celzijusa, a noću oko nule) inicirala su veoma rano kretanje vegetacije kod većine voćnih vrsta. Došlo je do ubrzane faze organogeneze, odnosno bržeg obrazovanja cvetnih začetaka u generativnim pupoljcima. Već krajem februara rano kretanje sokova kod koštičavih voćnih vrsta, posebno kod ranih sorti kajsije, dovelo je do punog cvetanja, što je jedna od najosetljivijih fenofaza. U praksi izmrzavanje cvetnih pupoljaka dešava se pri temperaturi od – 5 stepeni, dok se otvoreni cvetovi oštećuju već na – 2, što znači da ukoliko je vegetacija više odmakla biljka je osetljivija na izmrzavanje.
Kao i prethodnih godina, i sada kod voćara postoji oprez i nedoumica kako zaštiti biljke u slučaju poznih prolećnih mrazeva u narednom periodu. Struka preporučuje brojne preventivne mere kao što su krečenje stabala, zadimljavanje, zaštita voćaka pomoću veštačke kiše, primena hormonskih preparata i aminokiselina (isabion, megafol itd.). Za ove preparate važan uslov je da biljka mora imati određenu lisnu masu da bi ih mogla usvojiti. Njihova glavna uloga jeste da pomažu regeneraciji sprovodnih elemenata i kambijalnog tkiva što za biljke ima „antistres efekat”.
Metod orošavanja putem veštačke kiše bazira se na termodinamičkom konceptu oslobađanja toplote prilikom prelaska vode iz tečnog u čvrsto stanje, gde površinski obrazovani led štiti biljna tkiva od izmrzavanja. Navedenim merama posledice mraza mogu se ublažiti, a temperature na tim površinama povećati za 2 do 3 stepena. To je dovoljno da bi se spasao rod u toj vegetacionoj sezoni.
Prilikom projektovanja voćnjaka i zasnivanja zasada čak i na okućnicama treba izbegavati parcele na kojima se mrazevi češće javljaju. To su niska područja i kotline, jer se u takvim depresijama hladan vazduh duže zadržava i izmrzavanja su veća. Zato se osetljive vrste koštičavog voća ne sade u ravničarskim područjima i na nadmorskim visinama nižim od 150 m. Prilikom odabira voćne vrste i sorte, treba uzeti u obzir da su jabučaste vrste pokazale znatno veću otpornost u odnosu na koštičave. Kao najotpornije izdvajaju se jezgraste vrste, orah i leska, koje često prolaze bez bilo kakvih oštećenja.
Posmatrano sa tržišnog aspekta, rane sorte svakako postižu najbolju cenu u momentu prodaje, ali su one i u najvećem riziku od izmrzavanja, i gubitka kompletnog roda iz godine u godinu. Za Srednjobanatski okrug kao najotpornije pokazale su se srednje kasne i kasne sorte voća. Iz tih razloga preporuka proizvođačima je sadnja sortimenta sa razvučenim vremenom sazrevanja koji će voćarsku proizvodnju učiniti profitabilnom i dugoročno održivom.
Maja Martinov, master voćarstva
