Piše: dr Dejan Molnar docent na Ekonomskom fakultetu u Beogradu
„Strategija regionalnog razvoja Srbije” važila je do 2012. godina, a nova vizija rešenja pitanja regionalne nejednakosti još ne postoji. Radilo se, doduše, na „Nacionalnom planu regionalnog razvoja” (NPRR), ali rezultat je izostao. Problem regionalnog razvoja skoro da potvrđuje ovdašnje pravilo – što je problem veći, to mu se manje pažnje posvećuje.
Bez dobro osmišljene i dosledne politike regionalnog razvoja, u Srbiji će se i dalje stvarati nova područja nerazvijenosti, poput delova centralne Srbije, njenih istočnih delova, kao i pojedinih opština u Vojvodini. Ova nova nerazvijena područja se pridružuju tradicionalno nerazvijenim opštinama koje su koncentrisane na jugu Srbije.
Ukoliko se uporedi pozicija naše zemlje na planu dostignutog nivoa ekonomske razvijenosti (mereno bruto domaćim proizvodom po stanovniku) sa prosekom EU-28, može se uočiti da se Srbija nalazi na oko 35 odsto proseka zemalja članica Unije. Pomenuto ekonomsko zaostajanje države za prosekom EU ima i svoju regionalnu dimenziju. Naime, najrazvijeniji region (Beograd) je na nivou razvijenosti od oko 60 procenata proseka EU, dok je najnerazvijeniji regioni (južna i istočna Srbija) na nivou razvijenosti od oko 20 procenata proseka EU.
Politika regionalnog razvoja u našoj zemlji se pod uticajem posledica svetske ekonomske krize suočava sa dodatnim izazovima. Na jednoj strani postoji sve veće „raslojavanje” područja u domenu ekonomske razvijenosti i razvojnih potencijala, dok je sa druge strane u toku proces strukturnih reformi i fiskalne konsolidacije, koji sužava mogućnosti (pre svega one finansijske) za vođenje aktivne podsticajne politike regionalnog razvoja. U tom smislu, naročito je bitno da se neki nov, budući strateško-institucionalni okvir za vođenje politike regionalnog razvoja uskladi sa budžetskim planiranjem na svim nivoima (lokalnom, regionalnom, nacionalnom), kao i sa sistemom za upravljanje pristupnim fondovima EU.
Vlada Republike Srbije je u 2015. godini izvršila institucionalne promene u oblasti regionalnog razvoja donošenjem Zakona o ulaganjima kojim je osnovana nova institucija – Razvojna agencija Srbije (RAS). Ova nova agencija je pravni naslednik Nacionalne agencije za regionalni razvoj (NARR) i Agencije za strana ulaganja i promociju izvoza (SIEPA). Razvojna agencija Srbije je, prema članu 27. Zakona o ulaganjima, osnovana radi obavljanja razvojnih, stručnih i operativnih poslova podsticanja i realizacije direktnih ulaganja, promocije i povećanja izvoza, razvoja i unapređenja konkurentnosti privrednih subjekata, ugleda i razvoja Republike Srbije u oblasti privrede i regionalnog razvoja. Ostaje otvoreno pitanje da li će ova novoosnovana institucija uspeti da bude adekvatan subjekat regionalnog razvoja, bez adekvatnog institucionalnog okvira za vođenje regionalne politike.
