OBNOVA SPOMENIKA U VIŠE NASELJA SREDNjEG BANATA POSVEĆENIH DOGAĐAJIMA I JUNACIMA PRVOG SVETSKOG RATA
Svedoci koji govore o slavnoj prošlosti
- U našem regionu postoji nekoliko spomenika, posvećenih događajima i učesnicima Prvog svetskog rata koji su obnovljeni u prethodne dve godine
Nakon što su obnovljeni spomenici u Orlovatu i Botošu, kao i spomen ploča u Elemiru i na crkvi Uspenja Bogorodice u Zrenjaninu, završeno je i uređenje spomenika palim dobrovoljcima Prvog svetskog rata u Neuzini (opština Sečanj). Taj spomenik posvećen je borcima – dobrovoljcima iz Neuzine koji su poginuli 7. septembra 1916. godine, kao pripadnici Trećeg dobrovoljačkog puka Prve srpske dobrovoljačke divizije, u ratnim operacijama u Dobrudži. Nalazi se u crkvenoj porti, sa desne strane centralne prilazne staze prema crkvi – priča etnolog Branislav Milić iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Zrenjaninu.
Na neuzinskom spomeniku ne postoji upisana godina podizanja, ali o tome postoji zapis u Letopisu neuzinske pravoslavne crkve. U tom dokumentu se navodi da je spomenik osvećen 23. maja 1923. godine, na inicijativu Dobrovoljačkog mesnog udruženja.
I spomenik žrtvama Prvog svetskog rata u Botošu obnovljen je zahvaljujući sredstvima Ministarstva za rad i socijalnu politiku. Njega su podigli preživeli botoški dobrovoljci 1920. godine, sa amanetom „za spas duša njihovih, za slavnu otadžbinu i za primer kako treba svoj srpski narod ljubiti”. Spomenik je postavljen u crkvenoj porti.
U gotovo svakom srednjobanatskom mestu bilo je takvih memorijalnih spomenika ili bar spomen ploča sa podsećanjem na ratno učešće u srpskoj vojsci. Neki od takvih memorijala nestali su tokom okupacije u Drugom svetskom ratu, deo je platio ceh posleratne tvrdokorne komunističke ideologije koja nije bila blagonaklona prema junacima iz Prvog velikog rata. Mnogi su ipak sačuvani.
U Novom Miloševu se nalazi spomenik srpskim dobrovoljcima 1914 – 1918. godine, jedini na teritoriji srednjeg Banata, posvećen srpskim borcima iz Prvog svetskog rata koji osim memorijalne, ima i umetničku vrednost. Podignut je 1924. godine kao sećanje na srpske dobrovoljce od kojih su neki poginuli na solunskom frontu. Prvobitna lokacija bila mu je stara pijaca, na glavnom drumu, a preko puta mlina, a posle je izmešten u seoski park. Bio je postavljen na nekoliko stepenika, sa ogradom od kovanog gvožđa. Na vrhu obeliska se nalazio dvoglavi orao sa krunom kao simbolom kraljevine Srbije. Porušen je početkom Drugog svetskog rata, a sačuvani ostaci su 1975. godine premešteni u seoski park i ponovo sklopljeni.
S. Surla