Do 10. maja se mogu dostaviti primedbe i komentari Gradskoj upravi na novi Lokalni plan upravljanja otpadom 2023–2033. (prethodni se odnosio na period 2010–2020). To se može učiniti poštom ili imejlom (zivotna.sredina@grad.zrenjanin.rs). Dokument se može pogledati u prostorijama Odseka za zaštitu životne sredine (Slobodana Bursaća 4), kao i na gradskom sajtu (e-uprava, zaštita životne sredine, upravljanje otpadom).
REGIONALNI PLAN I DEPONIJA
Odluku o pristupanju izradi ovog Lokalnog plana usvojili su odbornici 27. decembra 2023. godine. Nacrt dokumenta je pripremio Saobraćajni institut CIP iz Beograda.
Među specifičnim ciljevima ove strategije jeste da se izradi novi Regionalni plan upravljanja otpadom za Zrenjanin, Sečanj, Titel i Žitište. Ove lokalne samouprave su se na to obavezale Memorandumom o saradnji 2012. godine. Prvobitni regionalni plan je urađen 2007.
Međutim, zbog finansijske nemogućnosti da se sprovede, neslaganja nadležnih u Zrenjaninu oko izbora lokacije deponije, kao i nove regulative, projekat nije bio potpuno realizovan, te je 2011. godine pokrenuta njegova revizija. Potom su urađeni idejni projekat, studija izvodljivosti i Plan detaljne regulacije. Međutim, 2018. godine Vlada je poništila dotadašnje planove, odabravši Kikindu sa njenom sanitarnom deponijom za regionalni centar. Zbog toga je Zrenjanin ponovo, 2021. godine, usvojio reviziju regionalnog plana, ali sada se traži izrada novog.
Zatim valja izgraditi buduću regionalnu deponiju i staviti u funkciju centar za upravljanje otpadom za Zrenjanin i pomenute opštine. To bi bilo u skladu sa Program upravljanja otpadom u Srbiji (2022–2031).
Među specifičnim ciljevima lokalne strategije jesu i obučavanje zaposlenih u „Čistoći i zelenilu” i Gradskoj upravi.
USPOSTAVLJANJE PRIMARNE SELEKCIJE
Ponovna upotreba i reciklaža otpada, kao i smanjenje njegovog odlaganja na deponijama jesu najvažniji ciljevi na evropskom nivou kojima teži i naša zemlja.
Prema tome, Lokalni plan predviđa da se do 2026. za individualna domaćinstva nabave kante, zatim da se po potrebi zamene kontejneri u naseljima. Planirano je da domaćinstva poseduju minumum dve (od 120 i 240 litara) – jednu za reciklabilni otpad, a drugu za ostali mešani.
U gradskim jezgrima predviđeno je formiranje tzv. zelenih ostrva, odnosno kontejnera za selektivno sakupljanje smeća koje se može reciklirati.
Takođe, nadležni bi u naredne dve godine trebalo da prikupe precizne podatke o sastavu otpada koji nastaje u Gradu. Osim toga, valjalo bi nabaviti nova vozila za „Čistoću” (autosmećare, autopodizače i ostalo).
Cilj je i manje odlaganja biorazgradivog otpada na deponiju (do 2028. godine na 75 odsto njegove količine stvorene 2008.). Najpre u komunalnom smeću valja smanjiti udeo onoga što je biorazgradivo (zeleni i otpad od hrane). U te svrhe bi posebno morao da se prikuplja zeleni otpad sa javnih površina, a građani bi prošli edukacije za kompostiranje.
Plan je da se do kraja 2029. uspostavi odvojanje papira, metala, plastike, stakla i tekstila.
Zamisao autora Lokalnog plana jeste da se za 10 godina više ništa ne odlaže na nesanitarne deponije.
DEPONIJA – VISOK RIZIK PO ŽIVOTNU SREDINU
Stručnjaci beleže da se u Zrenjaninu vodi nepotpuna evidencija o količinama otpada koji se odlaže na gradsku nesanitarnu deponiju jer je postojeća vaga često neispravna. Ističe se da je organizovanim sakupljanjem smeća obuhvaćeno svo stanovništvo Zrenjanina, kao i da ovo odlagalište koristi i opština Žitište. Stručnjaci konstatuju da je ono na oko kilometar udaljeno od kupališta „Peskara”.
– Prosečna visina deponije je osam metara, a površina 22,5 hektara. Posle dostizanja određene visine obavlja se ravnanje, sabijanje i razastiranje otpadnog materijala, i delimično prekrivanje inertnim materijalom. Ne postoji bazen za prikupljanje procednih voda sa smetlišta niti sistem za njihovo prečišćavanje. Voda koja nastaje razgradnjom otpada slobodno se razliva kroz zemljište i po površini tela deponije, a nakon takođe dolazi i do okolnog obradivog zemljišta – beleži Lokalni plan.
Takođe, na deponiji se vrši sekundarna separacija (ne u potrebnom nivou), pre svega ambalažnog otpada i to putem ručne separacije iz vozila i nakon istovara. Ove poslove obavljaju zaposleni u „Čistoći i zelenilu”.
– Činjenično stanje da nesanitarno odlagalište pomešanog otpada produkuje zagađene procedne vode postavlja imperativ remedijacije. Deponija predstavlja visok rizik po životnu sredinu – upozoravaju stručnjaci.
Milana Maričić
FOTO: arhiva Lista i JKP Čistoća i zelenilo
ISTEKLA DOZVOLA ZA KOMPOSTANU
U nacrtu Lokalnog plana se navodi da je firma „Eko-maber” iz Pančeva decembra 2023. godine započela radove na sanaciji, remedijaciji i potpunom zatvaranju postojeće gradske deponije (u okviru javno-privatnog partnerstva). Sa njima je Grad potpisao ugovor 3. novembra 2022. godine, a aneks 21. decembra 2022.
Planirana je i izgradnja kompostane i transfer stanice sa reciklažnim dvorištem komunalnog otpada, za šta je Gradska uprava 13. januara 2021. godine izdala građevinsku dozvolu. Ona je u međuvremenu prestala da važi jer prijava radova nije izvršena u roku od tri godine od izdavanja dozvole. Na nadležnima je sada da pribave novu, poručuju autori strategije.
GRAĐEVINSKI OTPAD
Lokalna samouprava mora da uspostavi upravljanje posebnim tokovima i opasnim otpadom iz domaćinstava, kao i šutom. U posebne tokove, nakon upotrebe, svrstavaju se: gume, baterije, akumulatori, mineralna ili sintetička ulja, električni i elektronski proizvodi…Krajem 2023. na snagu je stupila Uredba o načinu i postupku upravljanja otpadom od građenja i rušenja. Obaveze koje proističu iz ovog akta odnose se na vlasnike otpada, a to može biti vlasnik zemljišta, nekretnine, investitor ili izvođač radova. Konkretno, izdavanje građevinske ili dozvole za rušenje biće uslovljeno izrađenim Planom za upravljanje otpadom od građenja i rušenja.
