Nasleđe danas živi kroz scensko i koncertno izvođenje
Višegodišnje bavljenje folklorom i strast za negovanjem stare vokalne muzike, Katarinu Nikolić iz Jaše Tomića motivisali su da se upusti u izučavanje tradicionalnog nasleđa. Tokom školovanja, terenskim istraživanjem najčešće se bavila na prostoru Banata, proučavajući gare (vokalno-instrumentalna plesna forma), mađarski plesni događaj „čajanka”, pokladni ritual „fašanke” u Grebencu i gajdaša Vanju Ilijeva.
Osnovne i master studije završila je na katedri za etnomuzikologiju Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu. U oblasti etnokoreologije i antropologije plesa, usavršavala se u Španiji, Mađarskoj, Norveškoj, Francuskoj i Velikoj Britaniji. Od 2019. godine istraživački fokus premestila je na srpsko plesno nasleđe u selu Deska (Mađarska), čije će rezultate predstaviti u svojoj doktorskoj disertaciji.
Od 2021. aktivni je član asocijacije „Koreomundus Alumni” i studijske grupe za etnokoreologiju Međunarodnog saveta za tradicionalnu muziku (ICTM).
Trenutno je angažovana kao istraživač – pripravnik na Muzikološkom institutu Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU). Kada ste krenuli da se bavite muzikom?
– U osnovnoj školi bila sam član hora i tamburaškog orkestra „Sava Vukosaljev”. Iz današnje perspektive mogu da kažem da je taj period glavni pokretač moje ljubavi, s obzirom na to da se niko u mojoj porodici nije bavio muzikom. Kada sam upisala Srednju muzičku školu „Josif Marinković”, otkrila sam etnomuzikologiju. Najpre je to bilo kroz delovanje etno grupe, a zatim i kroz nastavni predmet. Međutim, sa istraživačkom i naučnom stranom discipline upoznala sam se tek tokom studija. Tada je moja znatiželja za tradicionalnim kulturnim nasleđem dobila novu dimenziju. Etnokoreolog ste na Muzikološkom institutu SANU. Koja je Vaša misija?
– S obzirom na to da nas u Srbiji ima malo, svojim delovanjem najpre težim da održim kontinuitet naučne discipline koja je kod nas zastupljena skoro ceo vek. Cilj mi je da istraživačkim i stručnim delovanjem nadogradim dosadašnja saznanja. Jedan deo svog rada želim da posvetim i praktičnoj strani poziva kroz različite edukativne i izvođačke formate. Na koji način se tradicionalno nasleđe čuva na teritoriji Banata?
– Kao i u ostalim krajevima Srbije, današnja održivost najčešće se realizuje kroz delovanje kulturno- umetničkih društava, udruženja, orkestara, pevačkih grupa i entuzijastičnih pojedinaca. Ono mahom živi kroz scensko i koncertno izvođenje. Tradicija je prilagodljiva i transformiše se u skladu sa društvenim, kulturnim i političkim okolnostima. Zbog toga je izazov svih nas, i institucija i pojedinica, razvijanje svesti o sopstvenoj kulturi. Školovali ste se u više evropskih država. Na koji način ste stečena znanja mogli da primenite na istraživanja u Srbiji?
– Iskustva su zaista raznovrsna, jer se svaka država u kojoj sam studirala razlikuje u zavisnosti od svog sistema obrazovanja, kulture i način života. Rekla bih da su, i na profesionalnom i na ličnom nivou, unela u moj život sposobnost šireg sagledavanja i razumevanja okolnosti sa kojima se susrećem. Srpski balovi i održivost kulturnog nasleđa Srba u Mađarskoj je tema Vaše doktorske disertacije. Zbog čega je ono značajno?
– Tokom studija u Budimpešti 2019. godine iznova sam se oduševljavala načinom na koji je tradicionalno nasleđe prisutno u životu tamošnje srpske zajednice. Njen značaj je u tome što prikazuje načine koji mogu poslužiti kao inspiracija ili čak i uzori njegovog praktikovanja u Srbiji.
Deo ste projekta „Svet kroz reči o plesu” (World in dance words). O čemu se tačno radi?
– Zbog izuzetne multikuturalnosti studenata koji su pohađali međunarodni master program „Koreomundus”, projekat je pokrenuo profesor Egil Baka iz Norveške. Ideja je da bivši polaznici prikažu kako se ljudski pokret, praćen muzičkim sistemom označava na njihovim jezicima. Tu se našao i moj prikaz srpskog jezika – oro, kolo, igra, ples. Plan je da se svi rezultati prikažu u formi digitalne enciklopedije.
Koje uspomene Vas vežu za Zrenjanin?
– One najlepše, srednjoškolske. Život u Domu učenika „Angelina Kojić Gina”, muzička škola, koncerti, druženja, prijatelji… Zrenjanin me podseća na jedan bezbrižan, lep i sadržajan period. Koji su Vam planovi za naredni period?
– U bliskoj budućnosti želim da privedem kraju terenska istraživanja u Mađarskoj, a zatim da se posvetim pisanju doktorske disertacije. Ovog proleća smo bili svedoci izuzetno tužnih i teških okolnosti u državi koje su nas podstakle na promišljanja kako i kuda dalje. S tim u vezi bih volela da u budućnosti pronalazim što više mehanizama iz domena moje struke koji će doprinositi zajednici, odnosno razvoju kulturne i društvene prakse.
Jovana Šormaz Foto: Spaso Mladenovski i privatna arhiva
