Piše: dr Dejan Molnar, vanredni profesor na Ekonomskom fakultetu u Beogradu
Prema zvaničnim podacima u Srbiji je 2020. godine bilo nepunih 6,9 miliona stanovnika. Na kontinuiran pad broja ljudi u državi utiču negativan prirodni priraštaj (više umrlih nego živorođenih) i mehaničko kretanje stanovništva (migracije). Unutrašnje migracije ne utiču na ukupan broj stanovnika budući da se radi o njihovom internom razmeštaju. Spoljne ili međunarodne migracije, međutim, dovode do promene broja žitelja kako u državi porekla (smanjenje), tako i u državi koja je destinacija migranata (povećanje).
Prema procenama Međunarodne organizacije za migracije (International Organization for Migration – IOM), u svetu je tokom 2020. godine zabeleženo oko 280 miliona „spoljnih” migranata, što je blizu 3,6 odsto ukupne svetske populacije. U pitanju je mali procenat, što znači da najveći broj ljudi (oko 96,4%) boravi/živi u državi u kojoj je i rođen. Daleko je više osoba koje migriraju (menjaju mesto boravka) unutar svoje zemlje (tzv. unutrašnji migranti). Uprkos pandemiji, broj spoljnih migranata je u 2020. povećan za oko 9 miliona u odnosu na 2019. godinu.
U Evropi je 2020. godine bilo oko 87 miliona ljudi koji su živeli izvan matične države, što je za oko 12 miliona (za 16%) više nego 2015. godine.
Od toga, nešto više od polovine (44 miliona) su lica koja su iz drugih evropskih država, dok ostatak čine oni koji su rođeni van Starog kontinenta.
Najveći broj emigranata (građana koji su napustili zemlju) u Evropi imaju Rusija (11 miliona), Ukrajina (oko 6), Poljska (4,8) i Velika Britanija (4,7). Sa druge strane, najveći procenat emigranata u odnosu na ukupan broj stanovnika beleže Bosna i Hercegovina, Portugalija, Bugarska i Rumunija. Najviše useljenika (imigranata) na evropskom tlu ima Nemačka (oko 16 miliona), pri čemu je taj broj povećan za čak 5 miliona u 2020. u odnosu na 2015. godinu.
Prema podacima iz Izveštaja o migracijama u svetu za 2022. godinu (World Migration Report 2022), koji izrađuje Međunarodna organizacija za migracije, oko 800 hiljada građana Srbije živi izvan države. To je oko 11 do 12% od ukupne populacije. Domaće evidencije ne pružaju potpune i precizne podatke o emigrantskoj populaciji. Stoga se kao pouzdani podaci o broju naših građana koji žive u EU mogu upotrebiti oni kojima raspolaže Evrostat (odeljenje/zavod za statistiku EU). Od ukupno 26.858 srpskih državljana koji su napustili Republiku Srbiju tokom 2019. godine, najviše njih se opredelilo za Austriju (15,7%), Hrvatsku (14,9%), Sloveniju (14,1%), Češku (10,7%), Crnu Goru (9,8%), Mađarsku (9,3%), Švedsku (7,3%). Kao osnovni razlog za odlazak emigranti navode ekonomske motive, odnosno bolje mogućnosti za zapošljavanje i zaradu.
Kada je u pitanju obim sredstava koji dijaspora šalje u maticu, Srbija se nalazi na 13. mestu u Evropi. Prema podacima Narodne banke Srbije, prosečan godišnji iznos doznaka u periodu 2010-2021. godina dostiže oko 2,2 milijarde evra. Udeo doznaka u BDP-u Srbije je od 7 do 8%. Po tome se naša država nalazila na visokom, 6. mestu u evropskim okvirima u 2020. godini, odmah iza Moldavije (16%), Crne Gore (13%), Ukrajine (10%), Albanije (9,5%) i BiH (9%).
