Iz kompanije „Mat ril estejt” (Mat Real Estate) potvrdili su navode odbornika Aleksandra Korovljeva da se u bivšem „Radijatoru”, fabrici koju su letos kupili, nalaze određene količine opasnog otpada – pirelinski kondenzatori. U pitanju je piralen, odnosno PCB (polihlorovani bifenili) – toksična, kancerogena supstanca. U kompaniji navode da su, prema zakonskim procedurama i uz nadzor zrenjaninske inspekcije, odmah po preuzimanju fabrike počeli da rade na zbrinjavanju otpada.
U TOKU IZNOŠENJE OTPADA
Još tada je nadležna inspekcija za zaštitu životne sredine u Zrenjaninu obavila nadzor, navodi novi vlasnik nekadašnje livnice radijatora i kotlova. Tom prilikom su utvrdili da postoji nasleđena količina opasnog otpada u magacinu i delovima fabrike. Kako kaže Mlađa Šćekić, vršilac dužnosti direktora „Radijatora” d.o.o, količine polutanata nisu poznate, već će biti utvrđene merenjem kada ih bude iznosio ovlašćeni operater za upravljanje takvim otpadom.
– Angažovana je laboratorija „MOL institut” koja je izvršila uzorkovanje i kategorizaciju otpada. Poslali su rezultate laboratorijskih analiza – deo spada u opasan. Sa ovlašćenim operaterom firmom „Jugoimpeks” iz Niša sačinjen je ugovor o saradnji. Prvi kontingent opasnog otpada je iznet sa lokacije 22. decembra ove godine.
Prethodno je obaveštena inspekcija o svim koracima: angažovanju laboratorije, pronalasku ovlašćenog operatera koji ima dozvole i licence Ministarstva i Agencije za zaštitu životne sredine (SEPA) – navodi Šćekić.
Napominje da je na zvaničnom sajtu Agencije „Radijator” registrovan kao firma koja je vlasnik opasnog otpada. Takođe ističe da je, u skladu sa propisanom procedurom, prijavljeno iznošenje opasnog otpada. Odnosno da je formiran dokument o kretanju otpada sa svim podacima: datumu iznošenja, vrsti vozila sa registarskim oznakama, podacima o vozaču, odgovornim osobama, podacima iz laboratorijskih analiza…
– U narednom periodu se planira sukcesivno iznošenje ostatka otpada i biće transportovane sve količine, u skladu sa zakonom i uz inspekcijski nadzor. O svim koracima je svakodnevno izveštavana zrenjaninska inspekcija za zaštitu životne sredine. Takođe, deo opasnog otpada (u vidu neotpakovanog repromaterijala u buradima) pripao je izlučnom poveriocu firmi „Vedeto” iz Beograda. Ona je 30. novembra ove godine, u skladu sa sudskom odlukom, iznela opasni otpad o čemu je sačinjen zapisnik i sporazum, koji je takođe dostavljen inspekciji – objašnjava Mlađa Šćekić.
„RADIJATOR” NA MAPI
Prema podacima zvaničnog sajta PCB Srbija, ova jedinjenja prvi put su identifikovana u 19. veku. Intezivno su se koristila do osamdesetih godina prošlog veka, a ulazila su u sastav mnogih proizvoda, poput plastifikatora u lakovima, bojama, mastilima, zatim u sastav insekticida, raznih ambalaža, ulja za sečenje i obradu metala.
PCB jedinjenja takođe su korišćena u fluidima u transformatorima, u kondenzatorima, prekidačima, sistemima za hlađenje, na mestima gde se rizik od požara ne može tolerisati… Američka agencija za zaštitu životne sredine EPA zaključila je da se 60 odsto svih PCB jedinjenja u svetu nalazi u elektroindustriji.
Vremenom se otkrilo da, osim dobrih namena, ova jedinjenja karakteriše i toksičnost što ih svrstava u grupu izuzetno opasnih i štetnih materija. Ona imaju sve karakteristike opasnog otpada, između ostalog, i zbog kancerogenosti i mutagenosti. Negativno utiču na zdravlje ljudi, a takođe predstavljaju rizik za zagađenje vode, vazduha i zemljišta, navode nadležni na sajtu PCB Srbija.
Na mapi Katastra kontaminiranih lokacija Agencije SEPA nalazi se i pogon zrenjaninskog „Radijatora”. Na njihovom zemljištu 2017. godine pronađene su prekoračene granične vrednosti za bakar, cink, nikl, C10 – C40 (mineralna ulja – frakcije), kao i prekoračene remedijacione vrednosti za PCB.
U publikaciji „Ka dekontaminaciji zemljišta u Srbiji” iz 2018, predložene su remedijacione tehnologije za „Radijator”: ekskavacija i spaljivanje, kao i termalna redukcija.
Inače, remedijacija (obnova, sanacija, prim. nov), predviđa se nakon što se potvrdi negativan uticaj zagađenog zemljišta na ekosisteme i ljudsko zdravlje, kako bi se sprečila dalja kontaminacija.
Do zaključenja ovog broja „Zrenjanina” iz Agencije SEPA nije pristigao odgovor na pitanja da pojasne situaciju u „Radijatoru”.
ODGOVORNOST ZA ZAGAĐENJE
Kako se navodi u publikaciji „Ka dekontaminaciji zemljišta”, jedan od osnovnih principa zaštite životne sredine jeste da ga plaća zagađivač, odnosno njegov zakonski sledbenik. On je dužan da ukloni uzrok i posledice zagađenja, direktne ili indirektne. Navodi se i da promene u vlasništvu firmi obavezno podrazumevaju procenu nultog stanja životne sredine i utvrđivanje ekološke odgovornosti, kao i izmirivanje dugova prethodnog vlasnika za ekološku štetu. Međutim, ističe se i da Direktiva EU o odgovornosti još nije preneta u nacionalno zakonodavstvo, pa se ovaj princip ne može zakonski primeniti.
